Zondagmorgen. De zon schijnt door de kieren van het slaapkamergordijn. Ik ben al een tijdje wakker, hij ligt nog diep te slapen. Ik denk na over de gebeurtenissen van afgelopen week. De schietpartij in Utrecht, die door de media millimeter voor millimeter werd uitgemeten. De verkiezingen voor de Provinciale Staten, die wellicht daardoor niet heel verrassend afliepen.
Eén van mijn vriendinnen nam in de nacht van maandag op dinsdag afscheid van haar geliefde vader. Hij was ziek, maar dat het zó snel zou gaan had niemand verwacht. Dat haar ex-man zelfs nú haar twee zoons zou verbieden afscheid te gaan nemen van hun opa, maakt het geheel nog wranger. Ze ziet bleek als ik haar in de avond bezoek om haar een knuffel te brengen. Haar partner zit naast haar op de bank, zijn kinderen wonen ook in hun huis. Ik vraag me af hoe zij zich zal voelen, geliefd door haar nieuwe gezin maar verscheurd door het structureel ontbreken van haar twee zoons. Ze begraaft haar vader -haar moeder leeft al niet meer- straks buiten de aanwezigheid van haar jongens.
Eenmaal thuis lees ik wat achtergronden van de schietpartij in Utrecht. De dader heeft al veel te veel aandacht gekregen. Mijn oog valt op een artikel over zijn broer, die gewoon op school zat toen het gebeurde. Hij werd uit de klas gehaald door de schoolleiding en werd geconfronteerd met de daad van zijn labiele broer. Ware horror. Hoe zal hij zich voelen? Is zijn leven nu ook voorgoed veranderd? Kan hij straks alleen nog met beveiliging over straat? Kan hij zijn opleiding afmaken en wordt zijn sollicitatiebrief straks serieus en objectief gewogen? Ik probeer me voor te stellen hoe het moet zijn als je broer of zus voor een crimineel vergrijp van deze rangorde wordt opgepakt.
Mijn enige zus bevindt zich in het theater, waar ze luistert naar een monoloog van een kunstenaar die zijn niet te florissante jeugd uiteen zet. De broer van deze hoofdrolspeler zit naast mijn zus in het publiek. Ook zijn verleden wordt hier opgerakeld, gefileerd, gewogen en daarmee overhoop gehaald. Ik hoop dat het theaterstuk een afsluiting is van een heftige periode en inzicht zal verschaffen in de deuken en scheuren die gelijmd dan wel gerespecteerd moeten worden. Ik hoop dat het -behalve de pijn die het zal veroorzaken bij het aanraken van kwetsbare littekens- ook zalvend zal werken bij de genezing van de wonden.
De eerst zo anonieme student uit Utrecht is nu voor altijd “de broer van”. Een positie die hij niet gekozen heeft. Zou hij vechtlust voelen om de onschuld van zijn broer te bewijzen of zou hij zich ervan afkeren? Kun je je volledig en voorgoed distantiëren van je bloedbroer? Wat doe je als de buitenwereld je gaat aanspreken op het gedrag van je broer?
Een paar dagen later zit ik in een warme woonkamer bij de moeder van mijn partner als zijn broer arriveert. Ook hier zijn de onderlinge verhoudingen niet ongecompliceerd en de herinneringen soms niet mals. De broer en zijn vrouw nemen plaats en we kletsen. Het gaat gemoedelijk en vriendelijk. Het lijkt alsof de kou een beetje uit de lucht is. Als we vertrekken spreken we uit dat we hopen elkaar binnenkort weer te treffen.
Morgen ben ik bij de uitvaart van de vader van mijn vriendin. De twee broers, haar zoons, zullen ontbreken. De vader in kwestie had een respectabele leeftijd bereikt. De uitvaart van de doodgeschoten mensen in Utrecht -allemaal nog middenin het leven- is van een ander kaliber. Deze mensen waren op de verkeerde tijd op de verkeerde plaats en werden slachtoffer van een gewelddadige dwaas. Een dwaas met een broer, wiens leven nu ook getekend is. Een dwaas met ouders die verscheurd zullen zijn.
Deze radicale dwaas, die zonder scrupules meerdere onschuldige mensen dood schoot, zit nu vast in afwachting van een eerlijk proces. Ons rechtssysteem verzekert hem van zijn mensenrechten, ook nu hij zelf beestachtig willekeurige passanten hun recht op het leven ontnam. Dat is óók Nederland en onze volledig uit de hand gelopen tolerantie. Er ontstond ruimte voor angst en onvrede, waar onze rechtse politieke partijen dankbaar gebruik van maakten. Met goed gebekte, populistische, haast narcistische woordvoerders die daadkracht en visie veinzen. En dan nóg doen we alsof we verbaasd zijn dat deze rechtse droeftoeters de meeste stemmen vergaarden. De poppenkast.
Met alleen tolerantie komen we er niet. We moeten een manier vinden om met onze 17,3 miljoen inwoners -met 200 verschillende nationaliteiten-samen te leven in ons kleine kikkerlandje. Aan struisvogelpolitiek hebben we niets en zachte heelmeesters maken stinkende wonden. We hebben daadkracht nodig, niet ingegeven vanuit impulsiviteit maar vanuit integriteit en menselijkheid. We hebben moed nodig, om het recht dat zó krom is geworden weer recht te buigen. We hebben eenvoud nodig: de eindeloze kluwen van regelgeving zal ontrafeld moeten worden tot een overzichtelijk aantal sterke strengen die de basis kunnen vormen voor ons gedrag en de wijze waarop we met elkaar omgaan. We hebben ons nuchtere verstand nodig, om ons te behoeden voor sektevorming ten gevolge van angst en haat. En bovenal hebben we liefde nodig en compassie, omdat liefde uiteindelijk altijd overwint.
Als het erop aan komt, hebben we elkaar nodig. In tijden van nood leer je je vrienden kennen. In tijden van angst en onduidelijkheid kunnen extremistische bewegingen en sektes olijk woekeren. Dat moeten we niet willen, het brengt ons niets dan schijnveiligheid en valse verbroedering.
Ik zal morgen mijn zwager vragen hoe het toneelstuk is afgelopen. Ik zal mijn vriendin steunen tijdens het afscheid van haar vader. En tot slot wens ik de broer van de schutter wijsheid toe en sterkte met zijn verbloedering.
https://www.youtube.com/watch?v=X9oakm9-vjo
0 reacties