Fire

“Kom je zaterdag ook borrelen?”, vraagt ze en ik aarzel even. Ik heb nog vakantie en wil per dag mijn plannen bepalen. Ze opent samen met haar dochter een creatief samenwerkingsverband en heeft onder die noemer een troostboekje uitgebracht, bedoeld voor kinderen, die een dierbare zijn verloren. Het is een mooi naslagwerk geworden, waarin ruimte is voor vrije interpretatie, voor herinneringen, foto’s en tekeningen. Ik houd van ondernemende creativiteit en ken haar verlangen om haar werkuren ook wat te verminderen. Het zal wel in de familie zitten.

Sinds een tijdje ben ik lid van een handige mantelzorgapp, die Nettie heet. Best jammer, dat ook een dergelijke app weer een ouderwetse vrouwennaam heeft. Het was verrassender geweest als deze Mohamed, Christos, Matrix of Kjeld geheten had. Ik sta in de ochtend in de keuken en zwengel mijn auto vervolgens aan om het resultaat bij mijn collega en haar gezin te brengen. Zij zit in een slopend ziekenhuistraject, hij is in tig stukjes gebroken na een valpartij met zijn racefiets. Ze zijn opgewekt, als ik er binnenloop met mijn fourage. Er staat een bed in de ruime woonkamer en er heerst een serene sfeer. We praten een tijdje en dan vertrek ik weer. Ik vind haar een mooi voorbeeld van hoe je kunt dealen met je lot als je noodgedwongen je angst moet overwinnen en de controle uit handen moet geven.

Een dag later zit ik zelf weer in de wachtkamer van het ziekenhuis. Als je alleen bent, heb je veel te veel tijd om na te denken én te googelen. Ik heb nu kennis gemaakt met de andere kant van het toegankelijke medische dossier. Ik ging uiteraard op onderzoek uit, las de uitslag van het eerder genomen biopt en kan niet voorkomen dat ik nu met klamme handen zit te wachten. Als ik na een tijdje binnen ben en mijn bevindingen aan haar voorleg, knikt ze vriendelijk naar me. “Ja, dat is wat er gebeurt als je medische gegevens openstelt. Ik begrijp dat je bent gaan lezen hoor, maar je had beter alleen even de conclusie kunnen lezen”. Ik ben het met haar eens, maar ja, da’s nu te laat. Zonder de benodigde medische kennis ga je losse woorden googelen en lijkt je doodsvonnis al getekend. Ik kom goed weg hier en moet er in de auto spontaan van huilen, wat ik dan ook weer enorme aanstellerij van mezelf vind, dus ik druk het gaspedaal in en zing hard met de muziek mee. Dat helpt. Ik herinner me het fragment uit het boek van Gül dat ik zo bijzonder vond, dat ik een ezelsoor in de bovenhoek vouwde om het gemakkelijk te kunnen herlezen.

Ik citeer (pagina 184 van “Ik ga leven”): “Gelovige mensen zijn gewoon laffe mensen. Mensen die zo ontieglijk veel van het leven houden, dat ze niet kunnen verkroppen dat er een einde is, mensen die de waarheid uit schrik weer verstoppen als ze haar vinden. Mensen die grootschalig pogen de enige zekerheid in het bestaan op losse schroeven te zetten. Dat terwijl je alleen gelukkig kunt leven als je je sterfelijkheid werkelijk accepteert. En ook de willekeur van het leven. Wie de grillen van het lot ontkent, zal nooit leren erop te anticiperen en zal nooit troost vinden in berusting”.

Het raakt me. Doodsangst bevriest inderdaad, maar ieder van ons heeft een natuurlijke overlevingsdrang. Hoe verhoudt zich dit dan tot elkaar?

In de avond zap ik bij toeval langs een uitzending van Powned. Meestal schakel ik die acuut door, maar op één of andere manier blijf ik nu hangen. Het gaat over een hot and happening-beweging, die “FIRE” heet: Financial Independence Retire Early. Ik kijk naar twee piepjonge mensen, die ergens midden op een boerenerf in een tiny house gaan wonen om hun kosten te verlagen. Er is een jongedame aan het woord, die zoveel onroerend goed beheert dat ze al kan stoppen met werken, maar het niet doet omdat ze haar werk nog te leuk vindt. Vanuit haar oorspronkelijke gezinssituatie en hun afhankelijkheid van de voedselbank ontstond de drive om nooit financieel afhankelijk te worden van wie dan ook. Ze heeft er heel veel -nagenoeg alles- voor opgegeven, maar ze is nu 31 en heeft haar financiële doel bereikt. Of ze gelukkig is, dat vertelt het verhaal niet.

Dan komt de grootste afknapper: een IT-er van dertig, die van bezuinigen zijn hobby heeft gemaakt. Geef mij dan maar sportsokken in badslippers: ik zou het enorm libido-killing vinden, dat gierige gedoe, maar hij heeft wel een partner, al blijft deze angstvallig buiten beeld.

Met verbijstering kijk ik naar deze fragmenten, die allemaal in het licht van de FIRE-beweging zijn opgenomen. Niet tot je 69-ste werken, zoals wij dat moeten, maar al veel jonger stoppen met werken en dan kunnen doen met je leven wat je wilt. Vrijheidsdrang; tot zover helder. Die vrijheid geef je alleen nu, in de kracht en bloei van je leven, op omdat je ieder suikerklontje in je financiële overzicht moet verantwoorden van jezelf. Je vergeet te leven, omdat je jezelf blindstaart op je middelbare leeftijd en je bankrekening.

Sober leven is trouwens nog zacht uitgedrukt. Hij drinkt het liefst thee, omdat je een theezakje meerdere keren kunt gebruiken. Een koffiepad kan maar één keer gebruikt worden, dus koffie wordt met mate geserveerd. De lichten in huis blijven uit, evenals de verwarming. Hij fietst diverse supermarkten af om overal de aanbiedingen te kopen, zodat alle tientjes die hij aan het einde van de rit bespaart linea recta op zijn spaarrekening kunnen worden bijgeschreven. Als hij vervolgens ook nog blijkt statistieken bij te houden van zijn uitgiftepatroon, gaat het echt mijn pet te boven. Hij heeft zichzelf een percentage van zijn inkomen beschikbaar gesteld om van te leven. Niet omdat hij uit de schuldsanering komt of een onbeheersbaar gat in zijn hand heeft, maar omdat hij op zijn 49-ste financieel onafhankelijk kan zijn als hij op deze voet verder gaat. Zijn wens voor een reis naar Japan parkeert hij, wegens een te groot financieel offer, als hij daardoor nog een paar maanden langer moet werken dan de 49 jaar die hij zichzelf heeft beloofd. Wat een strak keurslijf voor iemand die vrij wil zijn!

Wat nu als het lot anders beslist? Wat als je gezondheid een streep door de rekening zet? Als je relatie ophoudt te bestaan, je werkgever failliet gaat, je huis afbrandt -ook heel erg FIRE- of er zich iets voordoet waardoor je die 49 niet of maar half haalt? Hoe gelukkig ben je dan, dat je jezelf al die tijd alles ontzegd hebt en een dikke bankrekening hebt waar je niet meer mee kunt doen wat je wilt? Het kan zomaar zijn, dat je je eigen vermogen moet “opeten” als je zorg nodig hebt of door omstandigheden dak- of werkloos bent geworden. Hoe pijnlijk is het, als je met de eindstreep in zicht struikelt over het lot?

Als ik de afgelopen jaren iets geleerd heb, dan is het wel dat je -zonder roekeloos te worden- maar beter de dag kunt plukken en de zonnestralen kunt omarmen. Niemand weet hoe laat het is in zijn leven en er is maar één moment nodig om alles wat je dacht opgebouwd te hebben in rook te zien opgaan. Wanneer je denkt dat je je leven op deze FIRE-manier kunt uitstippelen, bedrijf je struisvogelpolitiek.

Wat zijn mensen toch rare wezens. We willen altijd iets anders dan dat wat we hebben: zij die blond is, wil graag donker haar, zij met prachtige krullen besteedt er uren aan om haar haar steil te krijgen. Zij met de mini-boezem kiest voor implantaten, zij met een grote boezem laat deze operatief reduceren. Hij die zich wentelt in liefde, verkiest de scherpe nagels van de kattenkop. Zij die single is, jaagt precies op die ene gebonden man. Zij die rond is laat haar maag verkleinen, zij die smal is laat lokaal vet inspuiten. Zij met een gezin droomt van de vrijheid, zij die kinderloos bleef droomt van een gezin. Hij die oud is, wil graag jong doen en hij die jong is, zet zijn leven voor FIRE on hold in de veronderstelling dat hij wel oud zal worden.

Ook FIRE is gebaseerd op angst. Angst voor de toekomst, voor het verlies van controle op je leven, rationeel vervat in lijstjes, percentages, geavanceerde boekhoudsystemen en kleurrijke statistieken.

Ik denk er het mijne van. Ik ga de komende maanden ook maar eens een beetje FIRE leven. Want hoe hard ik ook werk, als ik op één avond uit eten ga met zoon 3 en z’n vriendin en zowel een parkeerboete als een snelheidsovertreding weet te scoren, gaat het niet bijster hard met mijn eigen vermogen.

Mochten jullie denken: wat is ze ineens wrekkig geworden! Dat klopt. Dat is korte pijn, om mijn plannen voor volgend jaar te kunnen faciliteren. Hoe ouder ik word, hoe meer ik me de vergankelijkheid van alles realiseer. Als ik straks een fatsoenlijk budget bij elkaar heb gezwoegd, ga ik dit met FIRE in de sloffen uitgeven aan nieuwe ervaringen, grenzen verleggen, herinneringen maken, schrijven en ontspannen, met als uiteindelijk doel het vreugdevuur in mezelf weer te doen ontbranden.

Ik ga morgen alvast maar even naar de winkel om aanmaakblokjes.

Bruce Springsteen: I’m on fire